Sesletim bozuklukları, konuşma seslerinde anlaşırlığı etkileyebilen değiştirme, ekleme, çıkarma veya bozulmalarla ortaya çıkan konuşma seslerinin atipik üretimleridir. Bu sorun dil becerilerinde değil konuşma seslerinin üretiminde olan bir bozukluktur. Birey yaptığı hataların farkında olabilir.

Sebilgisel bozukluk, sesbirimleri anlamada ve bu ses birimlerin kullanımındaki hata örüntülerini içerir. Burada dikkat edilmesi gereken bozukluğun üretimde değil kullanımda olmasıdır. Sesbilgisel bozukluk oldukça karmaşık dil sorunlarıdır. Konuşma seslerine ilişkin kurallar yeterince edinilememiştir ya da bozuktur. Bu bozukluklar bir sesi doğru sesletmemekten değil hatalı kullanmaktan kaynaklanır. Yani asıl sorun tek başına doğru sesletilen bir sesin, kimi sözcüklerde hatalı sesletilmesidir. Örneğin /ş/ sesi yalnız başına uygun bir biçimde sesletilirken ve yine /şu/ sözcüğünde uygun bir biçimde sesletilirken /şeker/ sözcüğünde hatalı üretilmesidir.

Sesletim ve ses bilgisi bozuklukları, tek başına görüleceği gibi farklı nedenlere bağlı  olarak da gözlenmektedir (yarık dudak- damak, işitme engeli, serebral palsi, ve nörolojik bozukluklar vb.). Bireydeki sesletim bozukluğunun nedenine göre farklı programlar uygulanmalıdır. Sesletim ve ses bilgisi bozuklukları olan çocuklarda genellikle fonolojik süreçlerin aşama ve sırasının beklenen yaş düzeyine göre gecikmesi ayrıca sınırlı ses dağarcığı gözlenir. 

Bazı bireylerde ses bilgisel gelişimde gecikmenin yanı sıra olağan dışı, alışılmadık ses değişiklikleri ile hata örüntüleri gözlenir. Bazı bireylerin hata örüntülerinde ise ileri derecede sapma görülür. Bu hatalar, bireylere özgü bireysel farklılıklar, alışılmadık ve tutarsız kullanımlar içerir. Böyle hatalar yapan bireyler ses birimlerin dildeki anlam değiştirme görevlerini kavrayamamış olduklarından ses birimleri sözcüklerde gelişi güzel dizerler. Örneğin, “kapı” sözcüğü “tapı” olarak söylenir, “k” sesi yerine “t” sesi konur ama “k” sesi içermeyen “top” sözcüğünü birey “kop” olarak sesletebilir ve “k”sesi söylenebilir. Bu tür hata örüntüleri konuşmalarının anlaşılırlığını olumsuz etkiler. Bu bireyler hatalarının farkında değillerdir. Ses birimleri kurallarına uygun olarak dizmede güçlüğü olan bireylerin eğitiminde, bireylerin yaşı, bilişsel ve fiziksel özelliklerinin dikkate alınması önemlidir (Ekte gelişim normları ve örneklere ilişkin yararlı bilgiler verilmiştir.). 

Çocukluk çağı apraksisi olan bireylerde ise yukarıda sözü edilen işlemlerin yanı sıra istemli sesletim de bozulur. Bu bireyler hatalarının farkına varırlar ama düzeltmek istedikçe hata yaparlar ve sözcüğü söyleme hareketini arama davranışında bulunurlar. Bunlarda tutarsız tekrarlama hataları görülür. İleri ve çok ileri düzeyde anlaşılma sorunu gözlenir (Ekte gelişim normları ve örneklere ilişkin yararlı bilgiler verilmiştir). Yetişkinlerde gözlenen hatalar ya erken dönemde fark edilmemiş işlevsel sesletim sorunları ya da eşlik eden patolojilere (nörolojik hasarlar vb.) bağlı olarak ortaya çıkar. Yapılan değerlendirme sonrasında, bireyin sorununun özelliğine ve şiddetine göre uygun program belirlendikten sonra uygulamaya geçilmelidir. 

Konuşma terapisi  sürecinin sonunda bireyin hava akışını doğru yönlendirmesi, konuşmaya yardımcı organları (yüz, çene, dil, diş, damak, diş yuvası, yumuşak damak vb.) uygun pozisyonlarda yerleştirerek doğru kullanması, konuşma seslerini sesletim yeri, biçimi ve ötümlülük özellikleri açısından doğru üretmesi (uygun ton, hız ve sürede), farklı durum ve ortamlarda akıcı bir şekilde konuşması hedeflenmektedir.

DİL VE KONUŞMA TERAPİSİNİN AMACI: 

Dildeki sesleri doğru biçimde üreterek, anlaşılır konuşma becerisi geliştirebilme. 

TERAPİ SONRASI EDİNİLECEK KAZANIMLAR : 

1. Konuşma için uygun duruş (postür) edinir.
2. Konuşma sırasında görev alan kas yapılarını kuvvetlendirir.
3. Konuşma sırasında görev alan kas yapılarının koordinasyonunu sağlar.
4. Konuşma sırasında gerekli hava akışını doğru yönlendirir.
5. Konuşmaya yardımcı organları, sesleri uygun ton, hız ve sürede ardışık diziler hâlinde üretmek için kullanır. 6. Konuşma seslerini ayırt eder.
7. Hedef ses birimini sözcükler içinde konumlarına göre ayırt eder.
8. Hedef konuşma sesini doğru üretir.
9. Hedef ses birimini sözcük içinde doğru kullanır.
10. Sözcükleri hecelerine ve ses birimlerine ayırır.
11. Ses birimlerden sözcükler oluşturur.
12. Ses birimlerini dil kurallarına uygun olarak dizer.
13. Hedef ses birimini cümle içinde doğru kullanır.
14. Hedef ses birimini doğal konuşmada kullanır.
15. Ses bilgisel farkındalık edinir.
16. Sözcük ve cümleleri doğru vurgu ve ezgi (entonasyon) ile üretir.
17. Günlük yaşamda anlaşılır biçimde konuşur. 

DİL VE KONUŞMA TERAPİSİNİN İÇERİĞİ

A. AĞIZ-YÜZ BÖLGESİ MOTOR BECERİLERİNİ GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI 

1. Konuşma İçin Uygun Duruş (Postür)
2. Konuşma Üretiminde Görev Alan Kas Yapıları
3. Konuşma Üretimi ve Konuşmaya Yardımcı Organları  

B. İŞİTSEL AYIRT ETME VE ALGI 

1. Konuşma Sesleri
2. Hedef Ses Birimleri  

C. SESLETİMİ (ARTİKÜLASYON) GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI 

1. Hedef Sesi Sözcük, Sözcük Öbekleri ve Cümle İçinde Kullanma  

2. Hedef Sesi Farklı Ortam ve Durumlarda Kullanma  

Ç. SES BİLGİSİ (FONOLOJİK) VE FARKINDALIK GELİŞİMİ 

1. Ses Birimleri
2. Ses Birim Dağarcığı ve Hece Yapısı
3. Sözcükleri Hecelerine ve Ses Birimlerine Ayırma ve Birleştirme
4. Hedef Ses Birimi
5. Ses-Harf İlişkisi
6. Konuşmada Doğru Vurgu ve 

ÇOCUKLARDA GELİŞİMSEL SES BİRİM KAZANIMI VE FONOLOJİK GELİŞİM

Çocuklarda gelişimsel ses birim edinimi için aşağıdaki bilgiler yararlı olabilir. 

Gelişimsel Ses Birim Edinim Envanteri

Aşağıda yer alan normlar, Türk çocukları için Türkçe Sesletim ve Ses Bilgisi Testi(SST) (Topbaş, S. 2004) ve Ankara Artikülasyon Testi (AAT), (Ege, P., Acarlar, F., Turan, F. 2004), artikülasyon testleri kullanılarak derlenmiştir. Bu bulgular, test edilen çoğu ünsüz sesin edinim yaşının aynı kaldığını ya da az oranda ileriye doğru kaydığını ortaya koymaktadır. 

yaş	sesler
1 yaş 6 ay- 2 yaş 11ay	b, d, t, k, m, n, y
3 yaş 0 ay -3 yaş 11 ay	p, t, g, k, n, ş, c, ç, l, y, v, f, s, z, j, h, r
4 yaş 0 ay -4 yaş 11 ay	f, v, z, j, h, r, ğ
5 yaş 0 ay -6 yaş 11 ay	r

Ses Bilgisel İşlemler: Hata Örüntüleri

3 yaş 6 ay: Kaybolan ses bilgisel süreçler	3 yaş 6 ay: Devam eden ses bilgisel süreçler
Hece Yitimi: Sözcük içinde bazı hecelerin söylenmemesi	Ünsüz Düşmesi: Sözcük ortasında n, m, r, l, y seslerinin silinmesi
Ünsüz Düşmesi: Sözcük başı ve sonu seslerin söylenmemesi	Ünsüz Öbeklerinden birinin silinmesi
Ses Aktarımı:Sözcük içindeki bir sesin konumunun değişmesi	Akıcıların Kayması: : r, l, y seslerinin tümünün birbiri yerine konması ve/veya silinmesi ve/veya ünlü gibi çıkarılması
Ünsüz Uyumu: Sözcük içinde seslerin birbirine benzemesi	Ötümlü-Ötümsüzleşme: Ötümlü seslerin ötümsüz, ötümsüz seslerin ötümlü üretilmesi
Önleştirme: Arka seslerin önde üretilmesi	damaksılaştırma
Art-damaksıllaşma: Diş yuvası seslerin damakta üretilmesi
Duraklaştırma: Sürtünmeli seslerin durak sesi gibi üretilmesi